3. WYMAGANIA AKUSTYCZNE OBOWIĄZUJĄCE W POLSCE

Polskie przepisy budowlane, w ślad za Rozporządzeniem UE nr 305/2011 (CPR), stawiają 7 wymagań podstawowych w stosunku do właściwości użytkowych budynków. Wymagania te dotyczą:

• nośności i stateczności,
• bezpieczeństwa pożarowego,
• higieny zdrowia i środowiska,
• bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów,
• ochrony przed hałasem,
• oszczędności energii i izolacyjności cieplnej,
• zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych.

Zabezpieczenia akustyczne ujęte są  jako wymaganie podstawowe nr 5 „Ochrona przed hałasem” uzupełnione wymaganiem dotyczącym ochrony przed drganiami.

Umocowanie prawne wymagań w zakresie ochrony przed hałasem w budynkach mieszkalnych
i użyteczności publicznej zawarte jest w następujących dokumentach wchodzących w skład systemu legislacyjnego w budownictwie:

• Ustawa Prawo budowlane (z dnia 7 lipca 1994r. wraz z późniejszymi zmianami – tekst jednolity Dz.U. z 2018-01-04)
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002r. Dz.U. Nr 75, poz. 690
  z późniejszymi zmianami)

W Rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie zagadnieniu ochrony przed hałasem i drganiami poświęcony jest Dział IX, w którym określono opisowo zakres i sposób ochrony budynku i jego otoczenia ze wskazaniem na wymagania ujęte w normach technicznych. Rozporządzenie ustosunkowuje się do następujących zagadnień:

• zakres ochrony obejmujący ochronę przed hałasem zewnętrznym, wewnętrznym bytowym i instala–cyjnym, powietrznym i uderzeniowym wutwarzanym przez użytkowników innych mieszkań i lokali usługowych, pogłosowym powstającycm w wyniku odbić fali dźwiękowej od powierzchni ograniczających dane pomieszczenia oraz przed drganiami przekazywanymi na budynek i odbie–ranymi przez użytkowników budynku w sposób bierny,
• lokalizacja budynków mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej: zalecenie sytuowania w miejscach najmniej narażonych na występowanie hałasów i drgań,
• zachowanie odpowiednich odległości między źródłami hałasów i drgać a budynkami z pomiesz–czeniami wymagającymi ochrony przed zewnętrznym hałasem i drganiami a także stosowanie odpowiednich zabezpieczeń wibroakustycznych w postaci odpowiedniego  ukształtowania budynku, stosowania elementów amortyzujących drgania oraz  osłaniających i ekranujących przed hałasem a także racjonalnego rozmieszczenia pomieszczeń w budynku, przy czym stopień ochrony powinien odpowiadać Polskim Normom określającym dopuszczalne poziomy hałasu w pomiesz–czeniach oraz określającym zasady oceny wpływu drgań na ludzi w budynkach,
• stosowanie w budynku przegród zewnętrznych i wewnętrznych a także elementów budowlanych
  o  izolacyjności akustycznej nie mniejszej od określonej w Polskiej Normie dotyczącej izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjności akustycznej elementów budowlanych; ponadto Rozporządzenie stawia dodatkowy wymóg, aby w budynkach wielorodzinnych izolacja akustyczna stropów międzymieszkaniowych zapewniała zachowanie przez te stropy zgodnych z normą właściwości akustycznych bez względu na rodzaj zastosowanej nawierzchni podłogowej,
• stosowanie w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej instalacji i urządzeń, stanowiących techniczne wyposażenie budynku: parametry akustyczne tych urządzeń powinny być tak dobrane aby nie powodowały powstawania nadmiernych hałasów i drgań uniemożliwiających ochronę użytkowników pomieszczeń przed ich oddziaływaniem zgodnie w po–ziomami dopuszczalnymi określonymi Polskimi Normami,
• stosowanie zabezpieczeń przeciwdźwiękowych i przeciwdrganiowych w instalacjach przeciwdzia–łających powstawaniu hałasów i drgań oraz rozprzestrzenianiu się ich w budynku i przenikaniu do otoczenia budynku.

W zakresie formułowania wymagań norma określająca wymagane parametry akustyczne przegród wewnętrznych i zewnętrznych w budynkach dostosowana jest do norm europejskich (odpowiednie normy są także normami PN-EN). Poziom wymagań jest natomiast ustalany przez każde państwo indywidualnie. Należy stwierdzić, że polskie wymagania w stosunku do izolacyjności akustycznej
w budynkach, zwłaszcza w budynkach mieszkalnych są na stosunkowo niskim poziomie.

Norma dotycząca dopuszczalnych poziomów hałasów, w tym hałasów instalacyjnych, przywołana w Warunkach technicznych (WT) pochodzi z roku 1987. Jest już w zbiorze norm PKN nowelizacja tej normy, ale dopiero po wprowadzeniu jej do WT stanie się obowiązująca (ze względu na fakt, że w WT występuja powołania datowane tzn, norma ma określony rok wydania. Nowelizacja normy wymaga wprowadzenia do WT nowego wydania datowanego).

Aktualna wersja Rozporządzenia to Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 14 listopada 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać́ budynki i ich usytuowanie (D.U. 08.12.2017 poz. 2285) wprowadzająca z dniem 01 stycznia 2018 następujące normy w których zawarte są wymagania akustyczne, a mianowicie:

• PN-B-02151-02:1987 „Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach – Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach“;
• PN-B-02151-3:2015-10 „Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem w budynkach – Część 3: Wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej przegród w budynkach i elementów budowlanych“;
• PN-B-02151-4:2015-06 „Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem w budynkach – Część 4: Wymagania dotyczące warunków pogłosowych i zrozumiałości mowy w pomieszczeniach oraz wytyczne prowadzenia badań“.

Przez przywołanie powyższych norm w Rozporządzeniu stały sie one obligatoryjne, co oznacza, że każdy oddawany budynek musi spełniać zawarte w nich wymagania!

3.1 Wymagania wg PN-B-02151-3:2015-10

3.1.1 Ustalanie wymaganej izolacyjności ścian zewnętrznych wg PN-B-02151-3:2015-10

Izolacyjność od dźwięków powietrznych przegród zewnętrznych należy określać za pomocą wskaźnika oceny przybliżonej izolacyjności akustycznej właściwej, R’A,2.

W przypadku występowania źródeł hałasu zewnętrznego, przy których, zgodnie z PN-EN ISO 717-1:2013-08, przyjmuje się widmowy wskaźnik adaptacyjny C, zamiast wskaźnika R’A,2 stosuje się wskaźnik R’A,1.

Przy określaniu wymagań dotyczących izolacyjności od dźwięków powietrznych przegród zewnętrznych w budynkach mieszkalnych, użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego należy stosować następujące zasady:

a)  wartość wskaźnika R’A,2 oblicza się wg metody podanej w 7.2 PN-B-02151-3:2015-10,

b) izolacyjność akustyczną ściany zewnętrznej w budynkach mieszkalnych, hotelowych, zakwa–terowania turystycznego, zamieszkania zbiorowego i szpitalnych należy dostosować do poziomu hałasu zewnętrznego ocenianego odrębnie dla pory dnia i pory nocy; w tych przypadkach obliczenia wg 7.2 PN-B-02151-3:2015-10 należy przeprowadzić zarówno w odniesieniu do pory dnia jak i pory nocy, a jako wymaganie przyjąć tę wartość wskaźnika R’A,2, która jest większa;

c) bez względu na wynik obliczeń wg poz. a), izolacyjność akustyczna przegrody zewnętrznej nie powinna być mniejsza niż R’A,2 = 30 dB; wymaganie to nie dotyczy przegród zewnętrznych holi
i pomieszczeń recepcji w hotelach, korytarzy i pomieszczeń rekreacyjnych w szkołach, sal konsumpcyjnych kawiarni i restauracji, sal wystawowych oraz pomieszczeń do zajęć sportowych
i innych pomieszczeń o podobnym przeznaczeniu, dla których należy przyjąć, jako izolacyjność minimalną, wskaźnik oceny R’A,2 = 25 dB

UWAGA:

Zróżnicowanie wymagań w stosunku do ochrony pomieszczeń przed hałasem zewnętrznym wynika z konieczności zapewnienia odpowiednich warunków akustycznych w czasie snu [Guidelines for Community Noise WHO 1999]

W przypadku, gdy pomieszczenie ma jedną przegrodę zewnętrzną, wartość wskaźnika oceny R’A,2 przybliżonej izolacyjności akustycznej właściwej przegrody zewnętrznej należy obliczyć z Równania (6): ,dB      

gdzie:

R’_A,2 - wskaźnik oceny przybliżonej izolacyjności akustycznej właściwej przegrody zewnętrznej
L_A,zew - miarodajny poziom hałasu zewnętrznego przy danej przegrodzie zewnętrznej wg 7.3 PN-B-02151-3:2015-10, przyjęty z dokładnością do 1 dB
L_A,wew - poziom odniesienia do obliczenia izolacyjności akustycznej przegrody zewnętrznej wg 7.4 PN-B-02151-3:2015-10,
A - chłonność akustyczna pomieszczenia w oktawowym paśmie o środkowej częstotliwości f = 500 Hz, bez wyposaże–nia pomieszczenia i obecności użytkowników
S - pole rzutu powierzchni przegrody zewnętrznej na płaszczyznę fasady lub dachu widziane od strony pomieszczenia

przy czym:

A=0,161 V/T

gdzie:

V - objętość pomieszczenia,
T - przewidywany czas pogłosu, T, w pomieszczeniu, w oktawowym pasmie o środkowej częstotliwości f = 500 Hz

Wartość składnika 10lgS/A należy przyjąć z danych podanych w Załączniku C (informacyjnym) PN-B-02151-3:2015-10

W Tablicy C.1 zestawiono wartości składnika 10 lg S/A w zależności od czasu pogłosu pomieszczenia, T, stosowanego przy obliczaniu izolacyjności akustycznej przegrody zewnętrznej wg Równania (6),

gdzie:

S - pole rzutu powierzchni przegrody zewnętrznej pomieszczenia na płaszczyznę fasady lub dachu, widziane od strony pomieszczenia.
V - objętość pomieszczenia;
T - przewidywany czas pogłosu w pomieszczeniu

Tabela 4 - Składnik 10 lg S/A w zależności od czasu pogłosu, T, pomieszczenia (Tablica C.1 PN-B-02151-3:2015-10)

Jeżeli w pomieszczeniu jest jedna ściana zewnętrzna i pomieszczenie ma kształt prostopa–dłościanu, to wartość V/S odpowiada głębokości pomieszczenia.

Pola zacienione obejmują najczęściej występujące wartości V/S pomieszczeń o danym czasie pogłosu, T, w przypadku, gdy w pomieszczeniu występuje tylko jedna przegroda zewnętrza.

Wynik obliczeń wg Równania (6) należy zaokrąglić do całkowitej liczby dB.  Przewidywany czas pogłosu, T, w pomieszczeniu w paśmie o środkowej częstotliwości f = 500 Hz należy przyjąć jako równy wzorcowemu czasowi pogłosu T = 0,5 sekundy.

Wyjątkiem są pomieszczenia, dla których w PN-B-02151-4:2015-06 określono dopuszczalny czas pogłosu, T, lub minimalną chłonność akustyczną, A. Dla tych pomieszczeń należy przyjąć wartości, T, lub wyznaczyć wartości, A, wg PN-B-02151-4:2015-06 w oktawowym paśmie o środkowej częstotliwości f = 500 Hz.

UWAGA

Dopuszcza się określanie chłonności akustycznej pomieszczenia, A, na podstawie obliczeń wg PN-EN 12354-6:2005.

Jeżeli pomieszczenie ma więcej niż jedną przegrodę zewnętrzną, to izolacyjność akustyczną każdej z tych przegród należy wyznaczyć indywidualnie, przestrzegając warunku, aby obliczony wypadkowy poziom hałasu zewnętrznego przenikającego do pomieszczenia przez wszystkie przegrody zewnętrzne nie przekroczył wartości poziomu odniesienia, LA,wew, przyjętego wg 7.4 PN-B-02151-3:2015-10. Jeżeli przy obliczaniu izolacyjności akustycznej ściany zewnętrznej uwzględnia się wpływ kształtu fasady budynku, to należy go określić wg PN-EN 12354-3:2003.

3.1.2 Ustalanie poziomu miarodajnego hałasu zewnętrznego wg PN-B-02151-3:2015-10

Przy ustalaniu miarodajnego poziomu hałasu zew–nętrznego, LA,zew, uwzględnia się hałas pochodzący od źródeł zewnętrznych, charakterystycznych dla danego terenu. Nie uwzględnia się hałasu pow–stającego w sytuacjach zagrożeń, podczas imprez masowych na wolnym powietrzu, hałasu wynikają–cego z prowadzonych prac budowlanych.

Miarodajny poziom hałasu zewnętrznego odnosi się odrębnie do pory dnia i pory nocy przy uwzględnieniu następujących przedziałów czasu odniesienia:

• dla pory dnia L_A,zew,D : od godz. 6:00 do 22:00
• dla pory nocy L_A,zew,N: od godz. 22:00 do 6:00.

W zależności od typu źródła hałasu zewnętrznego, przy wyznaczaniu miarodajnego poziomu hałasu, LA,zew, uwzględnia się, zależnie od potrzeb:

• długookresowy równoważny poziom dźwięku A hałasu zewnętrznego, L_Aeq,zew,D, odnoszący się do pory dnia,
• długookresowy równoważny poziom dźwięku A hałasu zewnętrznego, L_Aeq,zew,N, odnoszący się do pory nocy,
• długookresowy średni maksymalny poziom dźwięku A, L_Amax,zew,N, odnoszący się do pory nocy .

UWAGA

W normie PN-B-02151-3:2015-10 średnim maksymalnym poziomem dźwięku A jest poziom średni energetyczny.

Miarodajny poziom hałasu zewnętrznego, LA,zew, należy określić w odległości 2 m od fasady budynku na wysokości rozpatrywanego fragmentu przegrody zewnętrznej.

Jeżeli do jego wyznaczenia korzysta się z mapy akustycznej danego terenu, to do wartości przyjętych z mapy należy wprowadzić ewentualną poprawkę uwzględniającą zmiany poziomu hałasu zewnętrznego na wysokości powyżej 4 m, oraz zmiany związane z lokalnymi warunkami rozprzestrzeniania się dźwięku, określoną na podstawie obliczeń lub/i uzupełniających pomiarów akustycznych.

UWAGA

Potrzeba zastosowania poprawki może wynikać z warunków usytuowania źródła hałasu zewnętrznego w stosunku do fasady budynku, rodzaju zabudowy otoczenia, wysokości budynku itp.

Miarodajny poziom hałasu zewnętrznego, LA,zew, powinien uwzględniać perspektywiczne zmiany poziomu hałasu w terenie wynikające np. z budowy nowej trasy komunikacyjnej, zmiany tras przelotu statków powietrznych lub przewidywane zmiany w natężeniu ruchu komunikacyjnego związanego z istniejącymi obiektami komunikacyjnymi.

Jeżeli do wyznaczenia miarodajnego poziomu hałasu zewnętrznego, LA,zew, odnoszącego się do poziomów równoważnych korzysta się z mapy akustycznej, to miarodajny równoważny poziom dźwięku, odnoszący się do pory dnia L_Aeq,zew,D należy wyznaczyć na podstawie wartości wskaźnika hałasu zewnętrznego LDWN np. przy zastosowaniu metody obliczania podanej w Załączniku E (informacyjnym) PN-B-02151-3:2015-10. Miarodajny równoważny poziom dźwięku A odnoszący się do pory nocy LAeq,zew,N odpowiada wartości długookresowego, w skali 1 roku, poziomu dźwięku A odnoszącego się do pory nocy, LN, podanej na mapie akustycznej.

Jeżeli dla danego terenu nie istnieją mapy akustyczne lub jeżeli przedział czasu, dla którego wyznacza się miarodajny poziom hałasu zewnętrznego, LA,zew, jest krótszy niż 1 rok, to miarodajny równoważny poziom hałasu zewnętrznego, odnoszący się do pory dnia L_Aeq,zew,D, lub nocy L_Aeq,zew,N, należy wyznaczyć na podstawie obliczeń lub/i pomiarów w krótkich przedziałach czasu z uwzględnieniem korekcji na zmienność hałasu w długim okresie przyjętym zgodnie z 7.3.2 do 7.3.5 PN-B-02151-3:2015-10 w zależności od rodzaju źródła hałasu zewnętrznego.

Miarodajny poziom hałasu zewnętrznego, LA,zew, pochodzącego od poszczególnych rodzajów źródeł podano w 7.3.2; 73.3; 7.3.4. PN-B-02151-3:2015-10 Jeżeli na danym terenie występuje hałas pochodzący od kilku źródeł działających równocześnie to miarodajny poziom hałasu zewnętrznego, należy określić wg 7.3.5. PN-B-02151-3:2015-10.

3.1.3. Określenie wartości poziomów odniesienia do obliczenia wymaganej izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych

Do obliczenia izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych pomieszczenia wg Równania (6) wykorzystuje się poziom odniesienia dostosowany do rodzaju miarodajnego poziomu hałasu zewnętrznego.

Rozróżnia się poziom odniesienia:

a) L_Aeq,wew stosowany w przypadkach, gdy miarodajny poziom hałasu zewnętrznego dotyczy rów–noważnego poziomu dźwięku A, w porze dnia L_Aeq,zew,D, lub nocy L_Aeq,zew,N,

b)L_Amax,wew stosowany w przypadkach, gdy miarodajny poziom hałasu zewnętrznego dotyczy śred–niego maksymalnego poziomu dźwięku A, w porze nocy L_Aeq,zew,N.

Wartości poziomu odniesienia LAeq,wew dotyczące miarodajnego równoważnego poziomu dźwięku A hałasu zewnętrznego należy przyjąć odpowiednio:

• z Tablicy 7 PN-B-02151-3:2015-10 jeżeli miarodajny poziom hałasu zewnętrznego dotyczy wartości równoważnych L_Aeq,zew
• z Tablicy 8 PN-B-02151-3:2015-10 jeżeli miarodajny poziom hałasu zewnętrznego odnosi się do hałasu lotniczego i dotyczy wartości maksymalnych L_Amax,zew

Tabela 5 - Poziom odniesienia L_Aeq,wew dotyczący miarodajnego równoważnego poziomu dźwięku A, hałasu zewnętrznego (Tablica 7 PN-B-02151-3:2015-10)

Tabela 6 -  Poziom odniesienia L_Amax,wew dotyczący miarodajnego maksymalnego poziomu hałasu zewnętrznego pochodzącego od operacji lotniczych w nocy, o poziomie dźwięku A na danym terenie L_Amax,i ≥70 dB (Tablica 8 PN-B-02151-3:2015-10)