Budujemy coraz nowocześniejsze domy, oparte na systemach korzystnych dla naszego portfela, wygody, ale i zdrowia. Jedną z instalacji, która przynosi wielowymiarowe korzyści jest instalacja wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, czyli rekuperacja. Nie tylko daje inwestorowi możliwość oddychania w domu czystym, przefiltrowanym i wolnym od zanieczyszczeń powietrzem, ale i przez odzysk ciepła pozwala cieszyć się oszczędnościami. Rekuperator sprawdza się nie tylko w domach jednorodzinnych, ale i budynkach użyteczności publicznej, firmach i zakładach pracy.

Podobnie jednak, jak w przypadku innych systemów, tak i tutaj, do prawidłowego działania instalacji wentylacyjnej konieczne jest jej uprzednie zaprojektowanie zgodnie z wytycznymi w zakresie instalacji sanitarnych. Dlaczego to tak istotne? Przewymiarowana lub niedoszacowana instalacja, źle poprowadzone przewody wentylacyjne, niewłaściwa moc rekuperatora lub wykonanie zlecone osobie bez wiedzy technicznej, kosztuje. Finansowe skutki błędnych decyzji spadają na barki inwestora, dlatego warto przygotować się do inwestycji w system rekuperacji. W poniższym artykule skupiliśmy się na najważniejszych zagadnieniach, które interesują inwestorów, opiszemy na czym polega proces wymiany powietrza z odzyskiem ciepła, podpowiemy jak dobrać rekuperator do konkretnego budynku, wskażemy ile możesz zaoszczędzić dzięki rekuperacji i przedstawimy Ci skutki sytuacji, w której instalacja wykonana została bez szczegółowego zaprojektowania systemu.

Zacznijmy od podstaw: czym jest rekuperacja?

Jeśli interesujesz się inwestycją w wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła, najprawdopodobniej wiesz na czym polega, choć możesz mieć o niej także błędne wyobrażenie. Wentylacja mechaniczna działa efektywniej niż jej tradycyjna alternatywa: wentylacja grawitacyjna. Dzieje się tak z prostej przyczyny: wentylacja grawitacyjna wykorzystywała wszelkie nieszczelności, uchylone okna i wentylatory wyciągowe zlokalizowane w łazienkach. Dzięki wytworzonemu ciśnieniu, do domu napływało powietrze z zewnątrz. Taki rodzaj wentylacji działał jednak do czasu: kiedy nastawały chłodniejsze dni okna pozostawały zamknięte, a kratki zasłaniane z powodu chłodu oraz spalin z kominów, które przedostawały się do domu wraz z napływem mas powietrza. Co wtedy się dzieje? Powietrze nie wymienia się, a jego jakość się pogarsza.

W nowoczesnym budownictwie, któremu bliżej jest do rozwiązań zero-energetycznych lub pasywnych takie zastosowanie wentylacji w budynku nie ma szansy na efektywne działanie. Stolarka okienna i drzwiowa jest szczelna, domy nie mają mostków termicznych, a my sami chcemy oddychać świeżym, przefiltrowanym powietrzem, czuć się komfortowo, a dom chronić od wilgoci, pleśni i wykwitów na ścianach. I tu pojawia się wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła, która nie tylko pozwala na wymianę powietrza zużytego na nowe, świeże i przefiltrowane z wszelkich zanieczyszczeń, kurzu oraz smogu, ale dzięki temu, że chłodne powietrze z zewnątrz przechodzi przez wymiennik ciepła i pobiera energię termiczną wyrzucanego, inwestor nie ma wrażenia zimna wpadającego do pomieszczenia i oszczędza na ogrzewaniu (choć rekuperacja nie zastąpi systemu ogrzewania budynku).

Rekuperacja: na jakim etapie budynku?

Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła może być montowana w każdych warunkach, choć najlepiej uwzględnić ją na etapie projektu domu. Dlaczego? Pozwala to inwestorowi już na pierwsze oszczędności związane z montażem rekuperacji: rezygnacja z budowy kominów wentylacyjnych przyniesie spore oszczędności, a pozostawienie przepustów w stropie budynku chroni inwestora przed późniejszym wierceniem i kuciem ścian. Prościej jest także ustalić trasę dla pracy systemu oraz wybrać najodpowiedniejsze miejsce dla montażu samego rekuperatora. Konieczny jest jednak kompletny i odpowiednio doszacowany projekt systemu rekuperacji sporządzony przez wykwalifikowanego projektanta.

Projekt wentylacji mechanicznej z centralą wentylacyjną: co powinien zawierać?

Gotowy projekt wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła składa się z dwóch części: opisowej oraz części z rysunkami (rzutami). Należy pamiętać, że jak każdy inny projekt, tak i projekt rekuperacji jest dokumentacją techniczną, która powinna znaleźć swoje odwzorowanie w rzeczywistości, w trakcie prac montażowych. Założenia i wymagania projektu są wiążące dla instalatora, a każde odstępstwa mogą przełożyć się na niewłaściwą pracę całego systemu.

• część opisowa projektu: w pierwszej części projektu wentylacji mechanicznej z rekuperacją powinna się znaleźć charakterystyka techniczna budynku, dla którego wykonywana będzie instalacja (projekt domu). Nie może tu zabraknąć norm wentylacyjnych i założeń projektowych dla tej konkretnej inwestycji. W części opisowej projektant dokładnie opisze charakterystykę dobranego dla budynku rekuperatora oraz oraz przewodów wentylacyjnych, która to informacja zostanie wykorzystana do obliczeń hydraulicznych dotyczących strat ciśnienia w projektowanej instalacji.
• część rysunkowa to z kolei nic innego, jak rozrysowanie przebiegu całego systemu. Do sporządzenia części rysunkowej konieczne jest posiadanie projektu domu, rzutów kondygnacji budynku, uzupełnione informacjami o prowadzeniu w obrębie pięter innych instalacji: w tym instalacji elektrycznej, kanalizacyjnej itp. Część rysunkowa odzwierciedla na rzutach przebieg lokalizacji czerpni, wyrzutni, nawiewu i wyciągu powietrza z uwzględnieniem informacji o odległości części systemu od ścian nośnych. Wszystkie te dane są niezbędne, by cała instalacja została poprawnie wykonana. Ta część projektu uzupełniona jest także o rozwiązania dotyczące odwiertów przez strop i ściany, tak by cały montaż został przeprowadzony szybko i sprawnie.

Gruntowy wymiennik ciepła: czy jest konieczny?

Gruntowy wymiennik ciepła ma za zadanie być uzupełnieniem i wspomaganiem instalacji wentylacyjnej. Jego główną rolą jest dostosowywanie temperatury powietrza czerpanego z zewnątrz budynku do wartości, która będzie najbardziej dopasowana i optymalna do danej pory roku, realnie wpływając na podniesienie efektywności całego systemu rekuperacji. Jest to szczególnie ważne w letniej porze roku: gruntowy wymiennik ciepła obniża temperaturę powietrza, a to pozwala zaoszczędzić zużycie energii elektrycznej zasilającej system klimatyzacji. Zimową porą gruntowy wymiennik ciepła zwalnia z pracy grzałkę elektryczną chroniącą wymiennik ciepła przed zamarznięciem wykraplającego się w nim kondensatu.

Mając na uwadze montaż gruntowego wymiennika ciepła należy pamiętać o precyzyjnych szacunkach dotyczących jego montażu. Długość wymiennika oraz jego rodzaj (glikolowy lub gruntowy) zawsze określa wykwalifikowany projektant rekuperacji, specjalizujący się w tego typu instalacjach.

Projekt wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła: czy rekuperację mogę zamontować bez projektu?

Ponieważ na popularnych ostatnio forach budowlanych i grupach w mediach społecznościowych panuje trend na oszczędne budownictwo i wykonywanie zaawansowanych technicznie prac samodzielnie, istnieje przekonanie, że instalację rekuperacji bez problemu można wykonać bez dokumentacji technicznej, a sam projekt wentylacji mechanicznej jest niepotrzebnym kosztem dla inwestora.

Choć moda na budowę własnymi rękami i systemem gospodarczym nie jest sama w sobie zła, tak i w każdym przypadku powinniśmy stosować tutaj zasadę ograniczonego zaufania, zwłaszcza jeśli montaż rekuperatora chcemy powierzyć np. hydraulikowi.

Centrala wentylacyjna- montaż bez projektu: jakie mogą być konsekwencje?

Rozważając montaż całości instalacji wentylacji mechanicznej z rekuperatorem bez uprzedniego jej zaprojektowania, warto przypomnieć sobie po co właściwie jest nam system rekuperacji. Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła jest uznawana za najbardziej efektywny, przyjazny dla środowiska i portfela oraz energooszczędny system wentylowania w domu i budynkach użyteczności publicznej. Sam projekt wentylacji mechanicznej jest zaś konieczny, by cała instalacja mogła spełniać swoją rolę. Niewłaściwy dobór centrali wentylacyjnej, kształtek, zły montaż elementów wywiewnych, wyrzutni, czerpni, rekuperatory dopasowywane "na oko", według tego, co "wydaje się" inwestorom lub osobie bez doświadczenia, a nie o mocy oszacowanej przez projektanta w oparciu o projekt domu: to wszystko sprawia, że system nie będzie ani energooszczędny, ani tani.

Montaż instalacji wentylacyjnej z odzyskiem ciepła bez projektu: co może się stać?

Instalator bez doświadczenia i wiedzy, hydraulik, który może zamontować rekuperator "przy okazji" lub inwestor, który nie ma pojęcia jak poprawnie powinien funkcjonować cały system: oto gotowy przepis na katastrofę. Czym może skutkować decyzja o montażu rekuperacji we własnym zakresie, bez jej zaprojektowania? Poniżej kilka przykładów:

• średnice kanałów wentylacyjnych nie będą dobrane poprawnie, ponieważ nie będą wykonane żadne pomiary w tym zakresie lub zostaną wykonane niedokładnie
• moc rekuperatora najprawdopodobniej nie zostanie doszacowana właściwie (pomiędzy poszczególnymi modelami rekuperatorów istnieją duże różnice w zakresie mocy, klasy energetycznej, funkcji technicznych itp).
• ryzyko montażu centrali wentylacyjnej w nieogrzewanym pomieszczeniu w domu (rekuperatory muszą być montowane w warunkach, w których temperatura nie jest niższa niż 5 stopni Celsjusza
• źle dobrane przepływy będą skutkowały niewłaściwą ilością powietrza dostarczanego do pomieszczeń
• dostęp do elementów instalacji, który powinien być bezproblemowy może zostać utrudniony przez niewłaściwe jej wykonanie, a to uniemożliwi konserwację i przegląd wentylacji mechanicznej
• rekuperator, który nie został dopasowany do budynku może zwyczajnie nie uchronić inwestora przed występowaniem wilgoci w pomieszczeniu na ścianie, a to wygeneruje spore straty finansowe
• w projekcie rekuperacji znajdują się kluczowe z punktu widzenia montera informacje takie jak rozmieszczenie nawiewników, rodzaj kanałów wentylacyjnych, prowadzenie instalacji, lokalizacja czerpni i wyrzutni, aż w końcu lokalizacja centrali wentylacyjnej- rekuperatora, czyli serca całego systemu.

Brak projektu rekuperacji z prawnego punktu widzenia

Projekt wentylacji mechanicznej jest wiążącą dokumentacją techniczną. Umowa z związana z zaprojektowaniem i wykonaniem systemu zabezpiecza interesy inwestora i chroni jego finanse. Żadna "umowa ustna", "dogadanie się" z fachowcami działającymi w ramach szarej strefy nie mają takiej mocy prawnej jak transparentna umowa i kompletny projekt, w oparciu o który wykonany został system rekuperacji wraz z centralą wentylacyjną. Decydując się na zaprojektowanie instalacji wentylacji jesteśmy chronieni prawem konsumenckim, a wystawione faktury są podstawą uzyskania gwarancji na usługi lub zakupione elementy rekuperacji. Projekty rekuperacji możemy także konsultować ze służbami ppoż.

Pompy ciepła, a instalacja wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła

Niewątpliwym atutem projektu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła jest uwzględnienie biegu innych instalacji w domu, w tym instalacji kanalizacyjnej, elektrycznej, a także ewentualnego systemu ogrzewania, który może współpracować z rekuperatorem, tworząc tak zwaną instalację hybrydową. Tego rodzaju połączenia zwiększają energooszczędność budynku, a dzięki ogrzewaniu wspartym działaniem rekuperatora mamy szansę na spore oszczędności.

Wykorzystanie pracy rekuperatora pozwala na odzyskanie ciepła z powietrza wywiewanego z pomieszczeń budynku, chroniąc go przed stratami ciepła i gwarantując mu w pełni efektywną wentylację. Tego rodzaju wentylowanie domu, które nie bazuje na nieszczelnościach pomaga pompie ciepła w ogrzewaniu budynku.

Projekt wstępny rekuperacji: o czym warto pamiętać?

Istnieje kilka wytycznych dla projektantów w trakcie tworzenia projektu rekuperacji, tak, by ten spełniał najważniejsze wymogi.

Przede wszystkim projekty wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła muszą uwzględniać jej minimalną wydajność, a ta jest różna pomiędzy poszczególnymi pomieszczeniami (pokoje dzienne, salon, sypialnie: 20m3/h/osoba. Dla porównania, w kuchni, w trakcie przygotowywania posiłków ta wartość zwiększa się sześciokrotnie i wynosi aż 120 m3/h/na osobę. Dlatego tak ważne są precyzyjne obliczenia, by instalacja pracowała wydajnie i dostarczała świeże powietrze do pomieszczeń pokrywając ich zapotrzebowanie w takim stopniu, w jakim jest to wymagane na projekcie wentylacji.

Przekroje projektów rekuperacji muszą także uwzględniać bilans powietrza dla danego budynku i uwzględniać minimalny strumień powietrza wentylacyjnego.

Projekt rekuperacji: ile kosztuje?

Profesjonalny projekt wentylacji mechanicznej, zlecony wykwalifikowanym i doświadczonym firmom to koszty zamykające się w kwotach 1300 zł brutto. Nie jest to wygórowana cena, jeśli brać pod uwagę koszty błędów popełnionych na budowie, w trakcie montażu bez dokumentacji technicznej, realizowanego przez przypadkowe osoby.

Warto skorzystać z usług firm cenionych na rynku, doświadczonych i mogących pochwalić się dobrymi opiniami klientów.