Zawory oddechowe są urządzeniami chroniącymi zbiorniki bezciśnieniowe przed ich rozerwaniem spowodowanym przekroczeniem dopuszczalnego nadciśnienia lub podciśnienia. Instaluje się je na króćcach oddechowych na szczytach zbiorników oraz na króćcach buforowych.

Rozróżnia się dwa typy zaworów oddechowych:

1. Zawory nadciśnieniowe – odprowadzają na zewnątrz zbiornika nadmiar gazu, co zapobiega powstaniu eksplozji;
2. Zawory podciśnieniowe – uzupełniają niedobór gazu wewnątrz zbiornika, uniemożliwiając powstanie implozji;

Mogą być wykonane jako zawory dwustronnego lub jednostronnego działania.

Jedną z ich najważniejszych funkcji, prócz hermetyzacji zbiornika i utrzymywania w nim odpowiedniego ciśnienia, jest zabezpieczanie zbiornika przed dostawaniem się do niego różnego rodzaju nieczystości. Zawory oddechowe chronią też przed emisją oparów z wnętrza zbiornika. Jest to szczególnie istotne w momencie, gdy w zbiorniku znajdują się produkty toksyczne dla otoczenia lub po prostu uciążliwe, o nieprzyjemnej woni. Jeżeli zbiornik wyposażony jest w destruktor off-gazów, zastosowanie zaworu oddechowego sprawia, że strumień wdechu do zbiornika pomija instalację adsorbera lub absorbera. W takiej sytuacji strona nadciśnieniowa zabezpiecza zbiornik na wypadek awarii instalacji destrukcji gazów oddechowych.

Zawory oddechowe stosuje się również w przypadku, gdy substancję znajdująca się w zbiorniku należy bezwzględnie chronić przed absorbowaniem dwutlenku węgla. Na króćcu oddechowym montuje się wówczas adsorber CO₂, natomiast zawór montowany na drugim króćcu zabezpiecza zbiornik przed powstaniem podciśnienia i umożliwia ochronę złoża adsorpcyjnego przed jego zawilgoceniem.

Kolejną z funkcji zaworów oddechowych jest ochrona zawartości zbiornika przed rozwojem mikroorganizmów stanowiących źródło wtórnego zanieczyszczenia mikrobiologicznego. W tym celu montuje się zawory oddechowe wykonane w najwyższym standardzie higienicznym oraz filtry oddechowe klasy sterylizującej.

Zawory produkuje się z materiałów różnych gatunków, np. specjalnych gatunków stali, stali kwasoodpornej, tytanu, czy tworzyw sztucznych tj. HDPE, PCV, PP, PTFE, PVDF. Rodzaj zaworu uzależniony jest od rodzaju produktu magazynowanego w zbiorniku. Mogą być stosowane na zewnątrz pod warunkiem, że przed zamarzaniem chronione są przez odpowiednio dobrany płaszcz grzejny.

Warto zwrócić uwagę na zawory wyposażone w układy monitorowania ciśnienia w zbiorniku. Pozwala to na optymalizację zużycia filtrów, zapobiega dehermetyzacji zbiorników i co najważniejsze, umożliwia osiągnięcie najwyższej precyzji działania zaworu.