Dzisiejsza technologia budowlana pozwala na posadowienie budynków niemalże na każdym gruncie. Ważny jest wybór metody, którego można dokonać tylko po szczegółowych badaniach geotechnicznych, bowiem projektowanie posadowienia budynków na gruntach o małej nośności oraz adaptowanie danego projektu architektonicznego do zastanych warunków, to proces złożony oraz bardzo indywidualny.

Grunty o małej nośności

Grunt o obniżonych parametrach nośności może nie wytrzymać obciążenia danego budynku. Które grunty posiadają małą nośność?

– Grunty o małej nośności to przede wszystkim luźne piaski, gliny, szczególnie często występujące w centralnej Polsce iły, namuły oraz torfy. Bardzo niekorzystny dla posadowienia budynku jest również teren podmokły, który utrudnia wykonanie wykopów i wymaga szczególnej izolacji.

Z kolei działki położone w okolicy zbiorników wodnych oraz rzek, chociaż kuszą swą urodą, to niosą zagrożenie w postaci występowania gruntów organicznych, szczególnie torfów – wyjaśnia Robert Skulimowski z Wellmade, firmy zajmującej się budową domów jednorodzinnych.

Posadowienie budynków na gruntach o małej nośności możliwe jest najczęściej dzięki zastosowaniu nietypowych fundamentów. Fundament taki jest oczywiście dużo droższy niż tradycyjny. Ale zanim zdecydujemy się na wybór fundamentu posadowionego pośrednio, musimy przeprowadzić badania geotechniczne gruntu. 

Badania geotechniczne

W jakim celu wykonywać badania geotechniczne? Przede wszystkim dlatego, aby określić najlepszy sposób posadowienia budynku na gruntach o małej nośności. A co za tym idzie – po to, aby nasz dom nie osiadał w sposób nierównomierny, ponieważ spowoduje to jego poważne uszkodzenia, np. pękanie ścian. Badanie geotechniczne uchroni nas również przed obecnością wody w piwnicy, ponieważ dowiemy się jaki rodzaj izolacji oraz drenażu zastosować.

– Norma geotechniczna określa, aby pod małe obiekty, czyli domy jednorodzinne wykonać minimum trzy otwory badawcze tak, aby móc określić płaszczyznę oraz przebieg warstw gruntów słabonośnych. Przy projektowaniu posadowienia budynków należy sprawdzić grunt 2-3 metry poniżej planowanej głębokości posadowienia. Dopiero wtedy – po pobraniu próbek podłoża i zbadaniu ich – zyskujemy rzetelną wiedzę o warunkach gruntowych, czyli rodzaju występujących na danej działce gruntów oraz obecności wód gruntowych – tłumaczy Grzegorz Stąporek, geolog z firmy PRO GEO.

Badania geotechniczne warto również wykonać, gdy planujemy podpiwniczenie budynku, budowę przydomowej oczyszczalni ścieków, a nawet układanie kostki brukowej w miejscu wjazdu na posesję.

Wymiana gruntu

Najprostszym sposobem na posadowienie domu na gruncie o małej nośności jest wymiana tegoż gruntu. Niestety nie zawsze jest ona możliwa. Wymienić grunt możemy jedynie wtedy, gdy warstwa słabego gruntu zalega dosyć płytko pod poziomem terenu, czyli ok. 2-3 metry. Cały grunt mało nośny musi zostać wybrany, a w jego miejsce należy umieścić piasek różnoziarnisty zagęszczając go warstwowo. W tym przypadku również nie może obejść się bez badania geotechnicznego, ponieważ specjalista musi sprawdzić, czy grunt mało nośny został wybrany w całości oraz czy zagęszczenie zostało prawidłowo wykonane.

Płyty fundamentowe

Płyta fundamentowa może być wykorzystana do posadowienia budynków na gruntach o małej oraz dobrej nośności. Co jest jej specyfiką?

– Płyty fundamentowe powodują, że ciężar budynku rozkłada się na większym obszarze niż w przypadku fundamentu tradycyjnego, co gwarantuje równomierne osiadanie budynku. Ponadto płytę taką można uzbroić poprzez dodanie do niej prętów, co zapewni sztywność konstrukcji oraz połączyć z systemem ogrzewania dzięki ułożeniu w niej rur grzewczych. Niewątpliwą zaletą płyty fundamentowej jest to, że można ją wykonać dużo szybciej niż tradycyjny fundament – dodaje Robert Skulimowski z firmy Wellmade.

Na gruntach o małej nośności przed wylaniem płyty fundamentowej konieczna jest częściowa wymiana gruntu. Posadowienie budynku na płycie fundamentowej możliwe jest wtedy, gdy grunty o słabej nośności nie zalegają więcej niż 2 metry poniżej projektowanego posadowienia.

Rodzaje fundamentów pośrednich

Fundamenty pośrednie stosuje się po to, by przenieść obciążenie z fundamentu na studnie lub pale. Te metody wykorzystywane są w przypadku, gdy warstwa nośna gruntu występuje głęboko pod poziomem terenu. Do posadowienia budynku na studniach używa się kręgów betonowych, zagłębianych w gruncie do momentu oparcia na warstwie nośnej. W tak ułożone studnie wprowadza się zbrojenie połączone ze zbrojeniem ławy fundamentowej i zalewa je betonem.

Jeżeli grunt nośny występuje głęboko, to można również posadowić fundament na palach. Najczęściej stosowane – prefabrykowane pale żelbetonowe posiadają długość do 18 metrów. Pale te są wbijane lub wwiercane w grunt i na nich osadza się fundament. Umieszczanie pali nie wymaga wcześniejszego wydobywania gruntu. Niestety jest to dosyć kosztowna metoda.

Wybór fundamentu

Projektowanie posadowienia budynku na gruntach o małej nośności powinno zawsze odbywać się po dokładnych badaniach geotechnicznych. Nie ma sensu porównywanie własnych warunków gruntowych z zasłyszanymi opowieściami posadowienia budynku np. na torfach i upieranie się przy wyborze danej metody, jeżeli geotechnik zalecił inną. Nie tylko warunki gruntowe są inne, ale inne są również projekty domów i powodowane przez planowany budynek obciążenie. Nie bez znaczenia jest również występowanie wód gruntowych. Jeżeli kwestionujemy decyzje geotechnika, to przede wszystkich powinniśmy zwrócić się do swoich najbliższych sąsiadów i zapytać jaki rodzaj fundamentów wybrali oraz ocenić czy rzeczywiście był to trafny wybór i ich budynek nie posiada pęknięć.