Do jednych z najpopularniejszych, najbardziej powszechnych i najczęściej stosowanych urządzeń bezpieczeństwa w wielu gałęziach przemysłu należą zawory oddechowe. Są to urządzenia, których głównym zadaniem jest ochrona zbiornika bezciśnieniowego przed ich ewentualnym rozerwaniem, do którego mogłoby dojść na skutek przekroczenia maksymalnego podciśnienia lub nadciśnienia wewnątrz niego.

Zawór oddechowy, ze względu na swoje właściwości i dużą skuteczność działania, stosowany jest powszechnie w najróżniejszych gałęziach przemysłu, np. w przemyśle wydobywczym (gaz ziemny, ropa naftowa), chemicznym czy budowlanym, zarówno dla cieczy, jak i gazów i substancji sypkich. Sposób działania zaworów oddechowych opiera się na automatycznym regulowaniu ciśnienia wewnątrz zbiornika magazynującego. Poprzez wyrównywanie ciśnienia odseparowuje on zawartość zbiornika przed warunkami otoczenia – ma to szczególne znaczenie np. w trakcie napełniania lub opróżniania zbiornika.

Do jednej z podstawowych funkcji zaworu oddechowego należy hermetyzacja wnętrza zbiornika na wypadek braku przepływu gazu lub na wypadek dostania się do niego różnego rodzaju zanieczyszczeń. Ich obecność mogłaby bowiem doprowadzić do rozwoju niekorzystnych dla zawartości zbiornika mikroorganizmów. Dlatego też na zbiornikach montuje się specjalne siatki zabezpieczające. Do zbiorników, w których przechowuje się szczególnie wrażliwe na zanieczyszczenia substancje, używa się zaworów produkowanych w najwyższym standardzie higienicznym oraz filtrów oddechowych klasy sterylizującej (inaczej: filtrów mikrobiologicznych).

Kolejną ważną funkcją zaworu oddechowego jest ochrona otoczenia przed emisją szkodliwych oparów mogących wydostawać się z wnętrza zbiornika. Ma to szczególne znaczenie w chwili, gdy w zbiorniku przechowywane są substancje o nieprzyjemnym dla otoczenia zapachu lub substancje toksyczne. Jeżeli natomiast w zbiorniku przechowywane są substancje łatwopalne lub produkty o wysokim stopniu wybuchowości, zawór oddechowy może zostać wyposażony w specjalny bezpiecznik przeciwogniowy.

Zawory oddechowe stosowane są też w sytuacji, gdy substancja wewnątrz zbiornika musi być bezwzględnie chroniona przed absorpcją dwutlenku węgla z otoczenia. Jak widać, ich zastosowanie jest niezwykle szerokie, dzięki czemu zawory oddechowe cieszą się niesłabnącą popularnością. Na ich korzyść działają również niskie koszty eksploatacyjne, łatwość montażu i wysoka skuteczność.

Ze względu na kierunek ich przepustowości, zawory oddechowe podzielić można na dwa główne typy: zawory nadciśnieniowe, odprowadzające nadmiar gazu z wnętrza zbiornika oraz zawory podciśnieniowe, które uzupełniają w nim niedobór gazu. Dużą popularnością cieszą się zawory dwustronnego działania, tj. zawory nadciśnieniowo-podciśnieniowe, które spełniają obie te funkcje i charakteryzują się dużą przepustowością.

Zawory oddechowe montuje się na króćcach buforowych lub króćcach oddechowych znajdujących się zwykle u szczytu zbiornika. W zależności od produktu magazynowanego w zbiorniku, zawory mogą być wykonane z różnego rodzaju materiałów, np. tytan, stal kwasoodporna czy tworzywa sztuczne. Jeżeli istnieje taka potrzeba, zawór może zostać zaopatrzony w płaszcz grzejny, co pozwala na jego użytkowanie również na zewnątrz, gdzie narażony jest na działanie niskich temperatur.