Unikatowe w skali kraju, gdańskie piwnice odkryte przez archeologów w 2006, po długim okresie oczekiwania mają szanse wrócić do stanu pierwotnej świetności. Znalazły się środki, chęci i przede wszystkim technologie, dzięki którym już niedługo będzie można oglądać zrewitalizowany obiekt.  

XIII-wieczne piwnice odkryte przez archeologów na gdańskim Placu Dominikańskim doczekały się pozytywnej decyzji o ich rewitalizacji.

W chwili obecnej na placu, objętym ścisłą ochroną, prowadzone są równolegle prace zabezpieczające, archeologiczne i konserwacyjne. To najstarsze zachowane w Gdańsku wnętrze zostało również zinwentaryzowane za pomocą nowej technologii - skanowania laserowego 3D. Zakład Usług Inżynierskich Apeks Sp. z o.o. z Gdańska podjął się zadania wykonania trójwymiarowego modelu punktowego piwnic przy użyciu skanera laserowego VZ400 firmy RIEGL. 

Foto: Tradycyjny widok na odkryte w Gdańsku romańskie piwnice

- Wynikiem skanowania laserowego jest chmura punktów, w której każdy punkt posiada precyzyjnie określone w przestrzeni współrzędne (X, Y, Z). Pozwala to na niezwykle dokładne zobrazowanie poszczególnych elementów i detali, jak również całych powierzchni czy kubatur. – wyjaśnia mgr inż. Paweł Kowalewski, geodeta, specjalista d/s skanowania z firmy ZUI Apeks Sp. z o.o.

- Jest to obecnie najszybsza i najdokładniejsza metoda sporządzania dokumentacji tego typu obiektów. Następnie zeskanowane dane przenoszone są do komputera, gdzie w dedykowanym oprogramowaniu RiSCAN PRO powstaje trójwymiarowy model punktowy. Wraz ze skanerem skalibrowany jest aparat fotograficzny, dzięki czemu, każdy pomierzony punkt otrzymuje właściwą kolorystykę zgodną z oryginalnym obiektem. Czas pomiaru oraz ilość pozyskanych informacji przestrzennych czyni skanowanie laserowe bezkonkurencyjnym w stosunku do tradycyjnych metod pomiaru. - dodaje Paweł Kowalewski. 

Foto: Gdańskie piwnice widziane okiem skanera laserowego - fragment chmury punktów w skali szarości

W chwili obecnej ekipy archeologów, konserwatorów i budowlańców pracują nieprzerwanie, aby jak najszybciej dokonać pełnego badania odkrytych piwnic. Po wykonaniu wszystkich prac planowane jest stworzenie w tym miejscu skansenu archeologicznego, gdzie oprócz możliwości zwiedzenia piwnic, będzie można obejrzeć wydobyte cenne znaleziska oraz zapoznać się z historią tego miejsca. Planowane jest przygotowanie multimedialnej sali gdzie z zastosowaniem nowych technologii projekcji prezentacji, filmów i hologramów, będzie można zapoznać się ze wszystkimi efektami wykopalisk i prac prowadzonych w tym miejscu. 

Foto: Łuk romański z XIII wieku

Foto: Skaner laserowy RIEGL VZ-400 w akcji

- Stworzony przez firmę Apeks cyfrowy model najstarszego murowanego budynku klasztoru oo. Dominikanów w Gdańsku jest obecnie najbardziej zaawansowaną technicznie metodą dokumentacji obiektów zabytkowych. Pozwala on na bardzo dokładną inwentaryzacje trudną do osiągnięcia metodami tradycyjnymi. Skaning laserowy połączony z obróbką pozyskanych danych umożliwił wygenerowanie modelu w skali 1:1 z zachowaniem najmniejszych szczegółów poszczególnych faktur, pozwala on na dokonywanie wszelkich pomiarów obiektu. W przyszłości umożliwia szczegółowe monitorowanie stanu zabytku. – wyjaśnia mgr Maciej Szyszka, archeolog z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku. 

Prezentacja z wynikami skanowania, przygotowywana przez Zakład Usług Inżynierskich Apeks, na potrzeby Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, może dokonać rewolucji w przygotowaniu dokumentacji obiektów zabytkowych. Użyta technologia skanowania laserowego 3D może okazać się niezwykle pomocna przy szybkim, niezwykle dokładnym i ograniczonym kosztowo dokumentowaniu obiektów ulęgających degradacji.

Sama technologia skanowania jest nie inwazyjna, nie wymaga sztabu specjalistów i pozwala uzyskać w krótkim czasie trójwymiarowy model punktowy w pełni odwzorowujący obiekt. Skaner laserowy wykonuje pomiar punktów w zasięgu 3600 w poziomej oraz 1000 w pionie. Rozpiętość odległości wynosi 1,5 - 500 m daje możliwość skanowania obiektów wielko kubaturowych. Jedynymi ograniczenia dla urządzenia są warunki meteorologiczne, w postaci opadów atmosferycznych, które mogą zakłócić dokonywany pomiar. 

Foto: Model 3D łuku wygenerowany na podstawie chmury punktów – efektu skanowania laserowego

- Jesteśmy zaskoczeni dokładnością pomiarów, jaką daje skanowanie laserowe. Dzięki opracowanemu raportowi mamy udokumentowany każdą cegłę, każdy nawet najmniejszy element muru piwnicy. - mówi mgr Henryk Paner, dyrektor Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, który sprawuje pieczę nad zabytkowymi romańskimi piwnicami. – W przypadku obiektów zabytkowych, w tym archeologicznych szczególnie istotne jest zachowanie wszelkich środków bezpieczeństwa, aby podczas prac konserwatorskich nie uszkodzić obiektu. Skanowanie laserowe sprawdza się tutaj doskonale – jest bezinwazyjne, nie wymaga fizycznego kontaktu z badanym obiektem. – dodaje Henryk Paner. 

- W przypadku gdańskiego obiektu odkrytego metodami archeologicznymi, będącego najstarszym obecnie znanym wnętrzem, model cyfrowy pozwoli na szczegółowe doprojektowanie brakujących elementów, takich jak pola sklepień, umożliwiając prezentację rewitalizowanego zbytku szerokiej rzeszy odbiorców. – wyjaśnia mgr Maciej Szyszka, archeolog z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku. - Skaning laserowy w archeologii pozwala na ultra precyzyjną dokumentację stanowisk i stanowi narzędzie przyszłości pożądane podczas każdych badań. – podsumowuje Maciej Szyszka.