Zdecydowana większość współczesnych instalacji centralnego ogrzewania wyposażona jest w zawory mieszające. Jaka jest rola tych elementów? Czy rzeczywiście są tak niezbędne jak sugerowałoby to ich powszechne zastosowanie? Postaramy się na nie odpowiedzieć w tym artykule!

Zawór trójdrożny, czterodrożny, zawory mieszające

W tytule wspominamy o zaworach mieszających lecz warto wiedzieć, że jest to pojęcie bardzo ogólne. Wśród produktów z tej kategorii dostępnych na rynku wyróżniamy następujące urządzenia:

• Zawory trójdrożne
• Zawory czterodrożne

Który z nich będzie lepszym wyborem? Bardzo często wybór konkretnego rodzaju zaworu warunkują zalecenia od producenta kotła centralnego ogrzewania. Taką informację zazwyczaj znaleźć można w warunkach gwarancji bądź instrukcji urządzenia. Jeżeli jednak takich danych nie znajdziemy, warto stosować się do poniższych zaleceń.

Zawory trójdrożne (nieraz określane jako trzydrogowe lub mieszające), zazwyczaj stosowane są jako urządzenia rozdzielające oraz regulujące. Zamontowane w obiegu grzewczym pozwalają na szybką zmianę parametrów pracy całej instalacji w zależności od warunków panujących na zewnątrz lub temperatury w samym układzie (można tym łatwo sterować, zmieniając ustawienia zaworu). Taki zawór pozwala na łatwą regulację ilości wody płynącej z pieca CO, a ta wartość ulega zmianie w zależności od objętości wody płynącej z grzejników.

Gdzie najczęściej stosujemy zawory trójdrogowe? Ich konstrukcja umożliwia szybkie przygotowanie wody użytkowej w żądanej temperaturze. Z reguły, zawór mieszający pozwala na całkowity przepływ czynnika grzewczego do bojlera lub układu z dwóch odbiorników (na przykład - grzejniki + bojler). Oprócz tego, zawór trójdrożny jest powszechnie stosowany w układach ogrzewania podłogowego.

Z kolei zawory czterodrożne (znane także jako czterodrogowe) działają na następującej zasadzie: określona ilość (np. 70%) podgrzanej wody dystrybuowana jest po całej instalacji grzewczej, podczas gdy pozostałe, nieużyte 30% przesyłane jest z powrotem do pompy zasilającej cały system. Dzięki temu, osiągamy dwie rzeczy:

• Temperatura wody w kotle jest wyższa
• Temperatura wody w instalacji jest niższa

Co to daje? To szansa na spore oszczędności w wydatkach na ogrzewanie. Precyzyjna regulacja temperaturą cieczy umożliwia również równomierne rozłożenie temperatury na wszystkie grzejniki w układzie.

I jeszcze jedno - zawory czterodrożne dają znacznie większe szanse rozbudowy całego systemu. Dzięki swojej konstrukcji pozwalają na zamontowanie dodatkowego podgrzewacza wody użytkowej w systemie CO.

W jakim celu stosuje się zawory mieszające?

Zawory mieszające stosuje się głównie w układach wyposażonych w kotły na paliwo stałe. Specjaliści zalecają stosowanie zaworów mieszających w takich instalacjach, które wyposażone są w pompy cyrkulacyjne. Od zaworu mieszającego wychodzą dwa rodzaje przewodów:

• Woda zimna (tak zwane przewody powrotne)
• Woda gorąca (przewody zasilające układ grzewczy)

Czemu w takim razie służyć ma zawór? Dzięki takiemu dodatkowi użytkownik pieca z łatwością kontrolować może zarówno ilość gorącej, jak również zimnej wody. Dodatkowo, wewnątrz zaworu obydwa strumienie mieszają się, dzięki czemu wzrasta temperatura wody na przewodach powrotnych.

Oprócz tego, zawory mieszające pozwalają na regulację temperatury czynnika grzewczego. Dzięki takiemu dodatkowi łatwo można zwiększyć lub zmniejszyć temperaturę krążącego w układzie czynnika. W niektórych układach grzewczych zawory służą również do regulacji strumienia wody - nie tylko jego kierunku, ale również temperatury.

Obecność takiego zaworu w układzie CO to, przede wszystkim, znacznie lepszy komfort użytkowania instalacji. Tak naprawdę, wystarczy jedynie ustawić wybrany zakres otwarcia zaworu na sterowniku, a automatyka zajmie się resztą.

Pamiętajmy również, że zawory mieszające pozwalają na pewne oszczędności na ogrzewaniu wody. Jak już wspomnieliśmy powyżej, wewnątrz zaworu dochodzi do pomieszania się cieczy zimnej i cieczy gorącej. W rezultacie, temperatura wody na przewodach powrotnych znacznie wzrasta, więc nie ma konieczności jej dodatkowego podgrzewania.

A poza tym, użycie takiego zaworu sprawi, że wszystkie urządzenia grzewcze staną się znacznie bardziej żywotne - precyzyjna regulacja temperatury umożliwi bowiem maksymalnie wydajne ich użytkowanie.

Co dają zawory mieszające w instalacji ogrzewania? Wyróżniamy cztery etapy działania:

• Całkowicie zamknięta instalacja
• Częściowo zamknięta instalacja
• Całkowicie otwarta instalacja
• Częściowo otwarta instalacja

Po co o tym piszemy? To w prosty sposób pokazuje, co umożliwia montaż zaworów mieszających w instalacji. W przypadku 1), woda tłoczona przez kocioł nie miesza się z cieczą krążącą po reszcie instalacji centralnego ogrzewania. Lekkie uchylenie zaworu (przypadek 2), pozwala na częściowe zmieszanie wody z kotła z tą z instalacji. Z kolei w sytuacji 3) woda z kotła nie miesza się z wodą powrotną, pochodzącą z ukladu centralnego ogrzewania.

Jak można tym sterować? W zależności od modelu, regulowanie zaworów odbywa się automatycznie lub ręcznie, aczkolwiek ta pierwsza opcja jest oczywiście znacznie wygodniejsza - wystarczy jedynie ustawić żądane parametry na panelu sterującym tym układem.

Gwarancja na piec a obecność zaworów w instalacji CO

Studiując dane techniczne i informacje handlowe o piecach do instalacji CO często przeczytać można, że obecność zaworu mieszającego w instalacji jest jednym z czynników utrzymania gwarancji producenta na urządzenie. Takie urządzenie pozwala na dosyć precyzyjne ustawienie temperatury panującej w piecu. Przykładowo, jeżeli producent pieca wymaga, aby panująca w układzie temperatura nie spadała poniżej 65 stopni Celsjusza (jedno z najczęstszych zaleceń), to dzięki swojej konstrukcji, zawór 4-drogowy w pewnym stopniu powoduje powstanie kolejnego obiegu wody - przez cały układ przepływa ciecz z kotła, która dodatkowo podgrzewa wodę płynącą z grzejnika. Warto również pamiętać, że stosując zawór mieszający chronimy kocioł przed powstawaniem korozji, która może wynikać ze zbyt niskiej temperatury w układzie.

A jak to możliwe, że zawór steruje temperaturą w instalacji? Tu są dwie drogi. Można to robić ręcznie, regulując poziom otwarcia/zamknięcia zaworu. Innym sposobem jest zakup zaworu trójdrożnego z siłownikiem, który pozwoli na automatyczne sterowanie poziomem temperatury.

Jaki zawór mieszający wybrać?

Wybierając zawory mieszające zwrócić trzeba szczególną uwagę na normę DN, która określa jego średnicę (wielkość nominalną). Tylko odpowiednio dobrany do mocy kotła zawór pozwoli na pełne wykorzystanie możliwości. Więcej szczegółów w tabelce poniżej:

Co zrobić w przypadku, gdy zawór pasuje “na styk”? Cóż, zgodnie ze staropolskim przysłowiem - od przybytku głowa nie boli! Lepiej zamontować elementy o zbyt dużej średnicy, bo przynajmniej eliminuje to ryzyko niepełnego wykorzystania możliwości instalacji centralnego ogrzewania.

Do jakich kotłów stosować zawory trójdrożne oraz czterodrożne?

Praktycznie nie da się odpowiedzieć jednoznacznie na pytanie - kiedy stosować zawór 3-drogowy, a kiedy 4-drogowy. W zdecydowanej większości wypadków są to elementy w pełni zamienne. Co oczywiste, zawór czterodrożny zapewnia nieco lepsze parametry pracy całej instalacji, a cena zaworu trójdrogowego jest trochę niższa, lecz na tym różnice właściwie się kończą. Więcej na stronie http://promag-gaz.pl/kategoria-produktu/zawory-i-osprzet/

Pewne znaczenie ma jednak materiał z którego wykonany został zawór. Przykładowo, w układach typu zamkniętego można stosować zarówno zawory żeliwne, jak i mosiężne. Tymczasem, w układach otwartych sprawdzą się zawory wykonane z mosiądzu - zapewnią odpowiednią odporność na powstawanie korozji oraz osadzanie się kamienia kotłowego.