Realizacja Kliniki Betonu: Ściana Pamięci - element kompleksu upamiętniającego żołnierzy poległych w misjach i operacjach wojskowych poza granicami państwa. IV kw. 2014 r.

Nowa, prestiżowa realizacja Kliniki Betonu położona jest przy Centrum Weterana Działań Poza Granicami Państwa, mieszczącym się w byłej siedzibie WKU Warszawa-Mokotów przy skrzyżowaniu ulic Puławskiej i Goworka w Warszawie. Działalność Centrum Weterana, którego uroczyste otwarcie ma nastąpić w II poł. grudnia, poświęcona będzie żołnierzom i cywilnym uczestnikom misji i wojskowych operacji zagranicznych. Placówka pełnić będzie trojaką funkcję: informacyjno-konsultacyjną, edukacyjno-promocyjną oraz utrwalania tradycji i pamięci.

Obok budynku Centrum powstało miejsce upamiętnienia żołnierzy poległych w zagranicznych misjach, zrealizowane na podstawie zwycięskiego projektu architektoniczno-rzeźbiarskiego artysty rzeźbiarza Macieja Aleksandrowicza i pracowni projektowej KAPS Architekci. W centralnym punkcie założenia znajduje się trzyipółmetrowa rzeźba z brązu – symboliczny obelisk upamiętniający poległych, którego nowoczesna, abstrakcyjna forma nawiązuje do tradycyjnych dekoracji pogrzebowych, zwanych Castrum doloris.

Zamknięciem placu i tłem dla obelisku jest Ściana Pamięci wykonana z betonu architektonicznego przez Klinikę Betonu. Jedynym motywem dekoracyjnym monumentalnej ściany, mającej piętnaście metrów długości i cztery metry wysokości, jest delikatny relief w betonie, wykonany techniką odlewniczą. Linearna rzeźba przedstawia cztery orły – insygnia czterech Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej: Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych, Marynarki Wojennej oraz Wojsk Specjalnych. Na tym surowym, betonowym tle umieszczono tabliczki z nazwiskami stu dziewiętnastu polskich żołnierzy poległych w misjach i operacjach zagranicznych. W ten sposób betonowa ściana z figuratywną płaskorzeźbą staje się istotnym elementem upamiętnienia poległych, nawiązuje do symboliki i charakteru miejsca, dodatkowo wzmacniając przekaz, jaki niesie centralnie położony na placu pomnik.

Zadanie realizacyjne, jakim było wykonanie betonowej płaskorzeźby, zostało przez Klinikę Betonu wykonane w sposób kompleksowy, firma odpowiadała za zaprojektowanie i wykonanie poszczególnych form odlewniczych, dalej za produkcję wielkoformatowych, betonowych prefabrykatów, a na koniec za ich montaż. Zostało to wykonane w ok. 2 miesiące.

Ściana z reliefem, wykonana w technice prefabrykacji, nie została zaprojektowana jako monolit, lecz podzielona na 9 odrębnych płyt – segmentów o szerokości 80 cm, 180 cm lub 200 cm. Wyzwaniem produkcyjnym, przy tej skali gabarytów, było precyzyjne wykonanie poszczególnych segmentów z reliefem, tak, by po zamontowaniu wzór spasował się z dokładnością do milimetra.

Pierwszym krokiem było odpowiednie przygotowanie samego rysunku wzoru pod kątem wykonawczym oraz wprowadzenie dodatkowych podziałów. Rysunek orłów podzielono na ok. 30 segmentów, z których każdy został osobno wyfrezowany w płycie MDF w skali 1:1. Następnie poszczególne segmenty frezów MDF zostały ze sobą połączone i w odpowiedni sposób wykończone – powstało 9 płyt pozytywowych. Dopiero na nich, po dokładnym sprawdzeniu parametrów i dopasowania reliefu, zespół Kliniki Betonu wykonał właściwe matryce do odlewów betonowych, przy wykorzystaniu płynnego surowca renomowanej firmy Reckli. Każda z przygotowanych w ten sposób matryc z poszczególnym fragmentem wzoru orłów stała się podstawą do wykonania formy do odlania betonu, odrębnej dla każdego z segmentów pomnika. Dzięki takiej technologii wykonania, po rozformowaniu płyty przedstawiały gotowy i dokładnie dopasowany wzór 3D w betonie.

Jeden fragment betonowej ściany ma celowo inną strukturę – tarcza orła-symbolu Sił Specjalnych RP. Została ona dodatkowo poddana piaskowaniu, by zmienić w tym fragmencie zewnętrzną fakturę betonu. Przed montażem, wszystkie elementy zostały powierzchniowo wykończone specjalnym środkiem impregnującymi, zachowującym „żywy”, naturalny kolor i charakterystykę betonowego tworzywa.

Końcowym, wymagającym dużej precyzji etapem był sam montaż elementów: dokładne posadowienie każdej z płyt we właściwym miejscu i połączenie wzoru w jedną całość. Dopiero po zakończeniu robót montażowych, płaskorzeźba została uzupełniona tabliczkami z nazwiskami poległych żołnierzy, zyskując swoją ostateczną formę.

Dzięki plastycznym właściwościom betonu i odpowiedniej technologii produkcji, udało się w bardzo dokładny sposób odwzorować w monumentalnej skali symbolikę polskich Sił Zbrojnych. Beton w takim wydaniu stanowi stonowane i neutralne tło dla centralnie położonego pomnika z brązu, a prosta forma ściany nie dominuje nad otoczeniem. Beton jako materiał doskonale współgra z prostotą i powagą, jaka jest charakterystyczna dla całości założenia projektowego pomnika przy Centrum Weterana w Warszawie.

Realizacja Kliniki Betonu pokazuje, że beton architektoniczny, zachowując swój surowy charakter, może stanowić tworzywo, które z powodzeniem zastępuje tradycyjnie stosowany w takich kontekstach kamień.