Czym się kierować przy doborze odzieży ochronnej przy tworzeniu nowego stanowiska, jakie są przepisy, co mówi doświadczenie.

Na co zwrócić uwagę, czego kategorycznie nie można pominąć, w tym artykule znajdziesz odpowiedzi na najważniejsze pytania dotyczące odzieży ochronnej.

Podstawowa zasada wynikająca z przepisów jest powszechnie znana – środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane tylko wtedy, gdy nie jest możliwe wyeliminowanie lub dostateczne ograniczenie ryzyka za pomocą innych działań.

W przypadku zagrożeń związanych z gorącem i płomieniem na wielu stanowiskach pracy często nie jest możliwe całkowite wyeliminowanie zagrożeń, wtedy stosowanie środków ochrony indywidualnej staje się koniecznością. Należy przypomnieć, że odpowiedzialność za stosowanie środków ochrony indywidualnej na stanowisku pracy ponosi pracodawca, a jego podstawowe obowiązki i zakres odpowiedzialności obejmuje:

• nieodpłatne dostarczenie pracownikom środków ochrony indywidualnej,
• dobór odpowiednich środków ochrony indywidualnej do istniejących zagrożeń na podstawie wyników przeprowadzonej analizy i oceny ryzyka,
• przeszkolenie pracowników w zakresie stosowania środków ochrony indywidualnej,
• zapewnienie odpowiednich procedur przechowywania, czyszczenia, dekontaminacji i utrzymania, a także koniecznych napraw środków ochrony indywidualnej.

Pracodawca jest również zobowiązany do określenia warunków stosowania środków ochrony indywidualnej. Wytyczne w tym zakresie powinny uwzględniać poziom ryzyka, częstotliwość ekspozycji, charakterystykę każdego stanowiska pracy i efektywność środka ochrony indywidualnej. W proces doboru i oceny różnych modeli środków ochrony indywidualnej na określone stanowiska pracy należy angażować pracowników, m.in. zapewnić im udział w badaniach użytkowych. Wyniki takich badań są źródłem informacji na temat dopasowania, komfortu użytkowania i akceptacji danego wzoru środka ochrony indywidualnej przez poszczególnych pracowników. Należy pamiętać o tym, że środek ochrony indywidualnej o najwyższym poziomie ochrony nie będzie spełniał swoich funkcji, jeśli nie będzie stosowany np. z powodu złego dopasowania do użytkownika.

Prawidłowy dobór odzieży ochronnej, rękawic i obuwia do zagrożeń występujących na gorących stanowiskach pracy wymaga ustalenia zależności między wynikami oceny ryzyka na stanowiskach pracy a klasą ochrony, jaką zapewniają środki ochrony indywidualnej w odniesieniu do poszczególnych parametrów charakteryzujących właściwości odzieży ochronnej, rękawic i obuwia. Stąd dobór wymienionych środków ochrony indywidualnej należy rozpocząć od analizy wyników oceny ryzyka w odniesieniu do każdego rodzaju działalności zawodowej, poszczególnych stanowisk pracy i wykonywanych czynności.

Należy określić wszystkie czynniki niebezpieczne i szkodliwe, przed którymi konieczne jest zapewnienie ochrony pracownika, jak również zidentyfikować osoby i warunki ekspozycji na te czynniki.

W celu dokonania prawidłowego doboru środków ochrony indywidualnej do stosowania na stanowiskach pracy, na których stwierdzono występowanie narażenia pracowników na czynniki gorące, należy określić poziom i zakres ochrony, jaką mają zapewnić odzież, rękawice i obuwie ochronne w sposób szczegółowy (np. rodzaj zagrożenia: odpryski stopionego żelaza, ok. 200 g) lub w sposób ogólny (poziom ryzyka wysoki, średni lub niski – tab. 1). Biorąc pod uwagę zagrożenia występujące na gorących stanowiskach pracy, można ustalić trzy poziomy ryzyka, które ułatwią dobór odzieży, rękawic i obuwia, chroniących przed czynnikami gorącymi. W zależności od stanowiska pracy i rodzaju wykonywanych czynności pracownik może być narażony na jeden lub więcej czynników niebezpiecznych, powinien więc być wyposażony w odpowiednią odzież ochronną, rękawice i obuwie, których stosowanie powoduje obniżenie narażenia na czynniki gorące.

Z drugiej strony, aby dobór środków ochrony indywidualnej został prawidłowo przeprowadzony oraz skutkował właściwym i bezpiecznym ich użytkowaniem, należy pamiętać o wyborze tylko tych środków ochrony indywidualnej, które spełniają zasadnicze wymagania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zawarte w dyrektywie 89/686/EWG (rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 roku), są prawidłowo oznakowane, w tym znakiem CE, i wyposażone w instrukcję użytkowania, na podstawie której można określić zasady ich stosowania, przechowywania, konserwacji oraz okres ich trwałości i utratę właściwości ochronnych. Właściwości ochronne odzieży, rękawic i obuwia powinny być odpowiednie do faktycznie występujących zagrożeń. Wytypowane środki nie powinny powodować wzrostu zagrożeń (np. środki ochrony indywidualnej powinny charakteryzować się właściwościami antyelektrostatycznymi w sytuacji, gdy istnieje ryzyko wybuchu).

Przy doborze należy uwzględnić stan zdrowia użytkownika i wszelkie zagrożenia, które mogą wynikać ze stosowania środków ochrony indywidualnej, wpływ na fizjologię, komfort użytkowania, możliwość wystę-powania alergii (np. na chrom czy lateks kauczuku naturalnego), fizyczną wydolność pracownika oraz jego ograniczenia medyczne dotyczące stosowania środków ochrony indywidualnej. Wybierając środki ochrony indywidualnej, należy zwrócić uwagę na to, żeby nie wyposażyć pracownika w wyroby zapewniające wyższy poziom ochrony niż jest wymagany. Może to bowiem powodować niebezpieczny w skutkach dyskomfort i/lub nadmierny stres. Jeżeli na stanowisku pracy występuje więcej niż jedno zagrożenie reklama i konieczne jest stosowanie więcej niż jednego typu środka ochrony indywidualnej, należy wybierać środki ochrony indywidualnej tak zaprojektowane, aby były one kompatybilne i nie powodowały ograniczenia właściwości ochronnych innych stosowanych środków.

Przed dokonaniem ostatecznego doboru należy sprawdzić, czy środki ochrony indywidualnej są odpowiednie do istniejących warunków pracy, rozważyć koszt użytkowania sprzętu, w tym koszt zakupu, sprawdzić, jaki rodzaj usług w zakresie utrzymania i wymiany części zamiennych ma w swojej ofercie producent.

Najważniejszymi danymi są wyniki oceny ryzyka – podczas doboru odzieży, rękawic ochronnych i obuwia, chroniących przed czynnikami gorącymi. Podane przykłady doboru odzieży, rękawic i obuwia można traktować jako zasady ogólne w przypadku występowania niskiego, średniego lub wysokiego poziomu ryzyka związanego z wykonywanymi czynnościami zawodowymi. W praktyce zawsze jest wymagane skorygowanie tych informacji odnośnie do konkretnego stanowiska pracy, odpowiednio do istniejących warunków i wszystkich występujących rodzajów zagrożeń.